Święte jeziora

Dejnowa, gm. Reszel
Jezioro położone jest koło Świętej Lipki, na dawnym pograniczu plemiennym Barcji i Galindii. Należy zaznaczyć, że zazwyczaj Prusowie swoje święte miejsca mieli na rubieżach osadniczych. Pierwsza nazwa jeziora, jaka wystąpiła w 1340 r. to Denow. Być może pochodzi ona od pruskich wyrażeń Deinaina (wschód), czy deinan (dzień). Przez jezioro przepływa rzeka Dajna, co w języku pruskim oznacza: rytuał, obrzęd. W XVI w. na dawnym miejscu kultu Prusów w Świętej Lipce założono klasztor.

Dywickie, gm. Dywity (zobacz zdjęcia)
Zbiornik wodny znajdujący się w południowej części Dywit. W czasach plemiennych znajdował się na podgraniczu plemiennym Galindii i Pogezanii (na styku ziem pruskich: Berting, Gudikus i Gunelauke). Pierwsza nazwa jeziora – Dewythen – w dokumentach pojawiła się w 1348 r. Prawdopodobnie wywodzi się ona od wyrażenia Deyws, co oznaczało w języku pruskim boga.

Gołdopiwo, gm. Kruklanki (zobacz zdjęcia)
Jedna z pierwszych zapisanych nazw jeziora to Dalgabia. Być może ma to związek z Gabią, opiekunką ogniska domowego. W XIII w. Gołdopiwo znajdowało się na wschodnich rubieżach Galindii. Z czasów epoki żelaza pochodzą trzy cmentarzyska, które ulokowane były w pobliżu jeziora.

Jałowo, gm. Raczki
Niewielkie jezioro położone bezpośrednio na wschód od rzeki Rospuda. Ciek, który łączy zbiornik wodny z Rospudą, w okresie wiosennym oraz przy wysokim stanie wód zmienia swój bieg i kieruje wodę ponownie do jeziora Jałowo. Ważne kultowe miejsce Jaćwingów, które do obecnych czasów nosi nazwę “Uroczysko Święte Miejsce”.

Księże, gm. Dywity (zobacz zdjęcia)
Dawne jezioro – dziś łąki – położone bezpośrednio na zachód od Brąswaldu. Pierwotnie znane było jako jezioro Święte. W czasach plemiennych położone na pograniczu Galindii i Pogezanii.

Lacum Perkuna, gm. Górowo Iławeckie (zobacz zdjęcia)
Święte jezioro Prusów wymienione, jako Lacum Perkuna (Jezioro Perkuna), w dokumencie z 1374 r. W późniejszych latach nazywane „Czarnym Stawem”. Położone było w lesie, na wschód od wsi Świadki Górowskie. Obecnie nie istnieje.

Oświn, gm. Węgorzewo
Zbiornik wodny położony na styku dawnych ziem plemiennych: Bartów, Galindów i Nadrowów.
Z jeziora wypływa rzeka Oświn, prawy dopływ Łyny, która zwana dawniej Świętą. Pierwsze zapisane nazwy w XIV w. Aschwein, Asswin wskazują na pochodzenie jej od pruskiego wyrażenia aswinan oznaczającego “kobyle mleko”. Zaznaczyć trzeba, że koń u Prusów był bardzo szanowanym i czczonym zwierzęciem.

Święcajty, gm. Węgorzewo
Jezioro stanowi północno-wschodnią część zbiornika Mamr. Po raz pierwszy wzmiankowane w dokumencie krzyżackim pochodzącym z lat 1335-41 jako Swinteseyte.

Świętajno, gm. Barczewo (zobacz zdjęcia)
Dawne jezioro, obecnie łąki położone na północny-zachód od Mokin. W źródłach pisanych nazwa Swintigne pojawia się po raz pierwszy w 1364 r.

Świętajno, gm. Świętajno k. Szczytna
Przypuszczalnie święte jezioro Galindów. Na mapie C. Hennenbergera z 1576 r. odnotowano je pod nazwą Schweintheim.

Świętajno, gm. Świętajno k. Olecka (zobacz zdjęcia)
Przypuszczalnie było to święte miejsce Jaćwingów.

Świętajno Naterskie, gm. Gietrzwałd
Zbiornik wodny położony na pograniczu plemiennym Galindii i Pogezanii, ziem pruskich Berting i Gudikus. Po raz pierwszy nazwa jeziora Swyntheynen pojawiła się w 1349 r.

Święte, gm. Olsztynek
Jezioro położone na wschód od Olsztynka, w pobliżu wieś Kurki, której nazwa prawdopodobnie pochodzi od Kurke – pruskiej bogini płodności. W źródłach wzmiankowane w roku 1351 jako Swentein.

Zebrał i opracował : R. Klimek

Wszystkie zdjęcia (z wyjątkiem zaznaczonych) pochodzą z prywatnej kolekcji Roberta Klimka i jakakolwiek kopiowanie do celów komercyjnych, musi być z nim, jako autorem, uzgodnione. Każdy kto czyni inaczej, narusza to prawo i musi być świadom konsekwencji wynikających z ustawy o prawie autorskim. Kontakt e-mail z autorem znajduje się na stronie głównej.

Uwaga! Prezentowane materiały nie są przewodnikami dla poszukiwaczy historycznych zabytków, lecz mają na celu promowanie wiedzy o grodziskach poprzez edukację. Informujemy, że osoby przyłapane na niszczeniu obiektów zabytkowych zgodnie z art. 108 ustawy o ochronie zabytków i opieki nad zabytkami podlegają karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Na podstawie art. 111 powyższej ustawy może nastąpić przepadek urządzeń do poszukiwania.