Zwyczaj sypania wałów podłużnych miał miejsce na ziemiach Prusów w czasach średniowiecza. Były to umocnienia ziemne bardzo często zaopatrzone w palisadę. Poprzedzone one były zazwyczaj trudną do przejścia przesieką i uzupełniały linię obronną w miejscach, gdzie naturalne warunki środowiska umożliwiały wrogowi zbrojne wtargnięcie. Pełniły więc rolę obronną, jak i były nośnikiem informacji granicznej, ponieważ usytuowanie wałów występuje zazwyczaj na obrzeżach osadniczych oraz w pobliżu szlaków drożnych.

Barczewko, gm. Barczewo (zobacz zdjęcia)
Wał podłużny położony w odległości 2 km na zachód od wsi.

Borki, gm. Pisz (zobacz zdjęcia)
Pozostałości wału podłużnego przy drodze Pisz-Kolno, przypuszczalnie pochodzącego z czasów krzyżackich. Obiekt silnie zniszczony w wyniku prowadzonej na jego terenie gospodarki leśnej. Obecne wymiary wału: długość: 20 m, wysokość 70-80 cm, szerokość podstawy nasypu 5-7 m.

Dybowo, gm. Świętajno k/Olecka (zobacz zdjęcia)
Wał kamienno-ziemny odcinający dostęp do grodziska Jaćwieskiego.

Kielary, Zazdrość, gm. Stawiguda (zobacz zdjęcia)
Dwa równoległe odcinki wałów w pobliżu wschodniego brzegu Jeziora Kielarskiego.

Kierzbuń, gm. Barczewo (zobacz zdjęcia)
Wał podłużny położony o wysokości dochodzącej do 2,5 m w lesie na zachód od miejscowości. Na jego zakończeniu znajduje się duży głaz.

Krupoliny, gm. Barczewo (zobacz zdjęcia)
Wał podłużny położony między jeziorami Kiermas i Kierzlińskim.

Leszno, gm. Barczewo (zobacz zdjęcia)
Wał przebiegający równolegle do dawnej granicy warmińskiej (po stronie Warmii).

Marszałki, gm. Srokowo (zobacz zdjęcia)
Wał podłużny biegnący od Jeziora Oświn do Kanału Mazurskiego, następnie po przecięciu przez kanał zakręca w kierunku pd-zach. Łączna długość ok. 4 km,

Nerwik, gm. Purda (zobacz zdjęcia)
W otoczeniu jeziora Artung istnieje aż 5 odcinków wałów podłużnych. Obiekty po stronie północnej jeziora ochraniały dawny szlak drożny, przypuszczalnie była to tzw. „Dawna droga wojenna”.

Odryty, gm. Barczewo (zobacz zdjęcia)
Wał podłużny położony między jeziorami Raks i Dłużek.

Pareza, gm. Biskupiec (zobacz zdjęcia)
Wał podłużny biegnący w lesie między miejscowościami Pareza Wielka i Zabrodzie na długości ok. 2,7 km.

Święta Lipka, gm. Reszel (zobacz zdjęcia)
Dwa wały podłużne znajdujące się po stronie wschodniej i zachodniej Jeziora Dejnowa. Wał położony na zachód od jeziora sięga 3,5 m wysokości co czyni go najwyższym na Warmii i Mazurach. Pomimo tego został zlokalizowany dopiero dwa lata temu…

Wały – Prejłowo, gm. Purda (zobacz zdjęcia)
Wał podłużny położony na południe od przysiółka Wały, przy strumieniu.

Wały – Zimna Woda, gm. Nidzica (zobacz zdjęcia)
Obiekt doskonale znany w literaturze. Wał podłużny zachowany w doskonałym stanie. Przebiega on w lesie na przestrzeni prawie 3 km między wsią Zimna Woda i Wały.

Zebrał i opracował : R. Klimek

Wszystkie zdjęcia (z wyjątkiem zaznaczonych) pochodzą z prywatnej kolekcji Roberta Klimka i jakakolwiek kopiowanie do celów komercyjnych, musi być z nim, jako autorem, uzgodnione. Każdy kto czyni inaczej, narusza to prawo i musi być świadom konsekwencji wynikających z ustawy o prawie autorskim. Kontakt e-mail z autorem znajduje się na stronie głównej.

Uwaga! Prezentowane materiały nie są przewodnikami dla poszukiwaczy historycznych zabytków, lecz mają na celu promowanie wiedzy o grodziskach poprzez edukację. Informujemy, że osoby przyłapane na niszczeniu obiektów zabytkowych zgodnie z art. 108 ustawy o ochronie zabytków i opieki nad zabytkami podlegają karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Na podstawie art. 111 powyższej ustawy może nastąpić przepadek urządzeń do poszukiwania.